Taşıma belgeleri; deniz, kara, hava ve demiryolu ile yapılan taşıma şekline göre değişiklik gösteren belgelerdir. Malların ihracatçıdan alınıp ülkesindeki herhangi bir ithalatçıya teslimini taahhüt eden, bunun yanında da taşıtan ile taşıyan arasında düzenlenen bir sözleşme olan taşıma belgesi, teslim alınan malların bir teslim makbuzudur. Denizyolu taşımacılığı ise güvenli ve ekonomik bir taşıma olanağı sunduğu için son zamanlarda sıklıkla tercih edilen bir taşımacılık yöntemidir. Hem ülkemiz de hem de dünya da gelişim gösteren ve sıklıkla başvurulan bir taşımacılık yöntemi olduğundan kaynaklı olarak denizyolu taşımacılığının evraklarının sayısı oldukça fazladır. Peki deniz taşımacılığı için gerekli olan belgeler nelerdir?
- ATR Dolaşım Belgesi
- Menşei Şahadetnamesi
- EUR Dolaşım Sertifikası
- Sağlık ve Veteriner Sertifikası
- Deniz Konşimentosu
- İhracat Yapacaklar İçin Konsolosluk Faturası
Yukarıda sayılan denizyolu taşımacılığı belgelerinin resmi kurum ve kuruluşlardan alınması şarttır. Bu belgelere sahip olamayan firmalar denizyolu taşımacılığı yapamamaktadır.
Deniz Yolu Taşımacılığı Belgeleri Nelerdir?
Denizyolu taşımacılığı belgeleri, nakliye sürecinin sorunsuz bir şekilde işlemesi için gerekli olan belge, form ve raporlardır. Denizyolu taşımacılığı için gerekli olan belgelerden yukarıda bahsetmiştik. Bu belgelerin ise tam olarak ne işe yaradığından bahsedelim.
Deniz-Okyanus Konşimentosu: Gönderici ile taşıyıcı arasında, denizaşırı sevk edilmesi gereken maddeler için makbuz görevi görmektedir. Sevkiyat sürecine dahil olan tarafları, sevk edilen eşyaların tanımını ve yönlendirme detaylarını açıklayan yasal bir sözleşmedir.
- Deniz Konşimentosu içerisinde; eşyaların durumu, miktarı, teslim edilen yer, varış yeri gibi ayrıntılar yer alır.
- Taşıyıcı, tüccar, taşeron, mal, konteyner, taşıma, kombine taşımacılık gibi durumları açıkça tanımlar.
- Taşıması yapılacak olan tarifeyi konteyner ve araç demurajı ile ilgili olarak detaylandırır.
ATR Dolaşım Belgesi: ATR dolaşım belgesi, sanayi malları için Avrupa Birliği üyesi ülkeler ile Türkiye arasında tercihli gümrük vergisi tarifelerini kolaylaştıran bir sertifikadır.
- ATR dolaşım sertifikası sadece Avrupa Birliği ülkeleri için geçerlidir. Fakat Türkiye’nin ticaret ortaklarıyla kurduğu başka ikili anlaşmalar bulunmaktadır.
- Çoğu sanayi ürünü, Türkiye’ye ithal edilen Avrupa Ülkeleri’nden ihraç edildikleri ve serbest dolaşıma sokuldukları sürece muaf olurlar. Bu süreçten sayılmayan kalemler ise tarım ürünleri, kömür ve çelik ürünleridir.
EUR Dolaşım Sertifikası: ATR dolaşım belgesi sadece AB ülkeleri için geçerli olduğu için Avrupa Birliği Ülkesi olmayan ve AB ülkeleri arasında yapılan başka bir anlaşmaya ihtiyaç duyulmaktadır. EUR dolaşım sertifikası ise Avrupa Birliği ülkesi olmayan ve AB ülkeleri arasında farklı tercihli anlaşmalar, şirketlere tercihli menşeli malları ithal ederken avantajlı oranlar sağlar. Malların tercihli menşei, ihracatçı ülkedeki gümrük makamları tarafından verilen bir sertifika ile sağlanmalı ve bu sertifika gümrükleme sırasında ortaya konulmalıdır. İthalatçının bu tercihli oranları alabilmesi için ihracatçı, ihraç edilen malların tercihli menşeini, fatura beyanı şeklinde kanıtlamalıdır.
Menşei Şahadetnamesi: İthalat-ihracat prosedüründe kullanılan belgelerden olan menşe şahadetnamesi, malların menşe ülkesini belirtir. Bu belgenin düzenlenmesi için başvuru yapması gereken ihracatçıdır. Ülkeden ülkeye göre değişmekle beraber gümrük idaresi, Menşe Şahadetnamesi’ni sağlamaktadır. Gümrük idaresinin belirli bir ürün için istediği Menşe Şahadetnamesi için talep ettiği ve ithalatçının bunu karşılayamadığı durumlarda, mallar piyasaya sürülmez. Menşe Şahadetnamesi, yalnızca Avrupa Birliği dışındaki ülkeler için değil AB içindeki bazı işlemler için de geçerlidir. Tercihli Menşe ve Tercihsiz Menşe olarak ikiye ayrılmaktadır.
- Tercihli Menşe Şahadetnamesi: Temel gerekliliği gümrük işlemleri için olan tercihli menşe şahadetnamesi, gümrük memuru tarafından ödenmesi gereken vergilerin belirlenmesi ve ihraç-ithal edilen eşyanın yasa dışı olup olmadığının kontrol edilmesi için kullanılır.
- Tercihsiz Menşe Şahadetnamesi: Bazı ülkelerdeki özerk kuruluşlar tarafından verilen belgedir. Üretim alanını tercihli olanla aynı şekilde tanımlar fakat ithalatçı indirimli vergi oranlarını kullanamaz.