Gümrük vergisi; ithalat ve ihracat faaliyetleri yürüten kişilere uygulanan, vergilendirme sistemlerinin tümünü ifade etmektedir. Türkiye’de, ithalat ve ihracat sistemlerine tâbi tutulan tüm ürünlere gümrük vergisi uygulanmaktadır. Alınacak olan vergi tutarı, eşyanın tütüne ve vergilendirme kriterlerine göre değişkenlik göstermektedir.

Taşınan eşyanın piyasa ve sigorta bedeline göre belirlenen gümrük vergisi, gümrük idaresi çalışanları tarafından;  farklı faktörler göz önünde bulundurularak hesaplanmaktadır. Gümrük vergisi hesaplama kriterleri, taşınan malların niteliksel ve niceliksel özelliklerine göre değişkenlik göstermektedir. 

Gümrük Vergisi Nedir?

Türkiye’ye giren veya Türkiye’den çıkan tüm ürünlerin vergi bedeline gümrük vergisi adı verilmektedir. Gümrük vergisi sistemi, gümrük idareleri tarafından yürütülen profesyonel bir süreç olarak tanımlanmaktadır. Ürünlerin niteliksel özellikleri ve piyasa değeri, alınacak olan verginin miktarını belirlemektedir.

Gümrük vergisi hesaplanırken, eşyaların türü ve değeri de göz önünde bulundurulmaktadır. Gümrük vergileri eşyanın piyasa bedeline göre sınıflandırılmaktadır. Eşya bedeli 1,500,00 Euro’yu geçmeyen ürünler için uygulanan gümrük vergileri şunlardır:

• Kitap, dergi ve benzeri basılı yayın ürünlerinden vergi alınmaz.
• AB üyesi ülkelere gönderilen veya AB üyesi ülkelerden alınan ürünlerin vergi oranı, %18’dir.
• AB üyesi olmayan ülkelere gönderilen veya AB üyesi olmayan ülkelerden alınan ürünlerin vergi oranı %20’dir.
• Özel Tüketim Kanunu’na tâbi tutulan ürünlere, belirtilen vergi oranlarına olarak %20 oranında bir vergi daha uygulanmaktadır.

Gümrük Vergileri Nelerdir?

Gümrük vergisi kavramı, tek bir faktörden oluşmamaktadır. Gümrük vergisini oluşturan farklı türde vergi çeşitleri bulunmaktadır. Bir eşyanın veya ürünün, gümrük vergisine muaf tutulmasını sağlayan temel kriter; bu ürünün ithalat ve ihracat takibini yapan kurumun gümrük idaresi olmasıdır. Gümrük vergisini oluşturan bileşenler şu şekildedir:

• İlave Gümrük Vergisi
• Tek ve Maktu Vergisi
• Dampinge Karşı Vergi
• Sübvansiyona Karşı Telafi Edici Vergi
• Katma Değer Vergisi
• Özel Tüketim Vergisi
• Ek Mali Yükümlülük
• Toplu Konut Fonu
• Tütün Fonu
• Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu
• Çevre Katkı Payı
• Telafi Edici Vergi
• TRT Bandrol Ücreti
• Ek Fon

Gümrük Vergisi Nasıl Hesaplanır?

Uluslararası ticari ilişkilerde bulunan ve bu doğrultuda lojistik hizmetlerinden yararlanan firmalar, gümrük vergisi hesaplama sistemlerine ihtiyaç duymaktadır. Gümrük vergisi hesaplanırken, ithal veya ihraç ürünün güncel piyasa değeri, taşıma bedeli ve sigorta ücretleri göz önünde bulundurulmaktadır.

Avrupa Birliği üyesi olan ülkelerden, Türkiye’ye gelen ürünlere %18 oranında gümrük vergisi uygulanmaktadır. Avrupa Birliği üyesi olmayan ülkelerden Türkiye’ye gelen ürünlere ise %20 oranında gümrük vergisi uygulanmaktadır. Bu ürünlerin vergi muafiyetinden yararlanması için kitap, dergi ve benzeri basılı yayın olması gerekmektedir.

Eşya bedelinin 1,500,00 Euro’yu aşması durumunda, yürürlükte bulunan güncel olanlar kullanılmaktadır. Eşya bedelinin belirlenmesi için ürün sahiplerinin Gümrük idarelerine ibraz etmesi gereken bazı belgeler bulunmaktadır. Bu belgeler şunlardır:

• Satış Fişi
• Fatura
• Eşya Bedelinin Ödendiğini Gösteren Belge

Gümrük idaresi; eşya bedelinin kanıtlanması için belge ibrazı yapılmadığı takdirde, eşyaları incelemekte ve ürün bedeli belirleme işlemini gerçekleştirmektedir. Vergilendirme sistemi bu eşya bedelleri üzerinden uygulanmaktadır. Vergilendirme sistemi üzerinde etkili olan diğer faktörler şu şekildedir:

• Gümrüklerden geçen eşyanın ticari amaç için kullanılmaması, GTIP numarası üzerinden belirlenen gümrük vergilerine tâbi tutulmasına neden olmaktadır.
• Gemi ve tır gibi araçlarla getirilen ürünler, ürün bedeline bakılmadan GTIP numarası üzerinden vergilendirilmektedir.
• Yolcuların beraberinde getirdiği ürünler de GTIP numarası üzerinden vergilendirilmektedir.

İthalat Gümrük Vergisi Nasıl Hesaplanır?

Ticaret ile uğraşan firmaların merak ettiği konulardan biri ithalat gümrük vergisi olarak gösterilmektedir. İthalat gümrük vergisinin hesaplanması, Gümrük Vergisi Matharı kullanarak gerçekleştirilmektedir. İthal edilecek olan eşyanın CIF bedeli, ithalat vergisinin oluşmasını sağlamaktadır.

Net gümrük vergisinin hesaplanabilmesi için, eşyanın GTIP numarasının bilinmesi gerekmektedir. Eşyaya uygulanacak olan gümrük vergisinin oranı, CIF bedeli ile çarpılarak net gümrük vergisi elde edilmektedir. 

İhracat Gümrük Vergisi Nasıl Hesaplanır?

Uluslararası ticaret işlemlerinde; ithal ürünler için uygulanan vergilendirmelerle birlikte, ihraç ürünlerine de vergi uygulanmaktadır. İhracat eşyalarına uygulanacak olan vergi, ürünlerin piyasa değeri baz alınarak kategorize edilmektedir.

Tüm ihraç ürünlerinin CIF bedeli hesaplanırken, piyasa değeri göz önünde bulundurulmaktadır. Eşya bedelinin toplam değeri, sigorta değeri ve navlun bedeli toplanarak CIF bedeli elde edilmektedir. GTİP numarası üzerinden yapılan sorgulama ile birlikte, ihraç edilecek olan eşyanın toplam vergi oranı hesaplanmaktadır.