Gümrük vergisi; ülkelerin gümrüklerinde işlem gören tüm ürünlerin, vergi bedeli anlamına gelmektedir. Türkiye Cumhuriyeti, ülke sınırlarından geçecek olan tüm ithal veya ihraç ürünlere, Gümrük Kanunu çerçevesinde gümrük vergisi uygulaması yapmaktadır.
Uluslararası ticari ilişkilerin her geçen gün gelişim göstermesi; havayolu taşımacılığı, denizyolu taşımacılığı ve karayolu taşımacılığı hizmetlerine duyulan ihtiyacın artmasına neden olmaktadır. Tüm bu lojistik süreçler, gümrük vergisi işlemlerine tâbi tutularak yürütülmektedir.
Taşınan ürünlerin piyasa bedeline ve sigorta ücretine göre belirlenen gümrük vergisi, gümrük idaresi çalışanları tarafından; farklı faktörler göz önünde bulundurarak hesaplanmaktadır. Gümrük vergisi hesaplama kriterleri, taşınan eşyaların niceliksel özelliklerine göre değişkenlik göstermektedir.
Gümrük Vergisi Nedir?
Türkiye sınırları içerisine giren veya Türkiye sınırları içerisinden çıkan tüm üretim malzemelerinin vergi bedeline, gümrük vergisi adı verilmektedir. Gümrük vergisi süreçleri; gümrük idareleri tarafından yürütülen, profesyonel prosedürlerden oluşmaktadır.
Gümrük vergisi oranları, eşyaların türü ve niceliksel değeri baz alınarak belirlenmektedir. Gümrük vergileri, ürünlerin mevcut piyasa değerinden de büyük oranda etkilenmektedir. Türkiye’de ithalat veya ihracat amacıyla taşınacak olan tüm ürünler, gümrük vergisi süreçlerine tâbi tutulmaktadır.
Gümrük Vergileri Nelerdir?
Gümrük vergisi, birçok faktörün bir araya gelmesiyle oluşan bir kavramdır. Gümrük vergisinin bedelini oluşturan farklı türde vergi çeşitleri bulunmaktadır. Bir ürünün veya malın, gümrük vergisine tâbi tutulmasını sağlayan temel kriter; bu ürünün ithalat ve ihracat takibini yapan kurumun gümrük idaresi olmasıdır. Gümrük vergisini oluşturan diğer vergiler şunlardır:
- İlave Gümrük Vergisi
- Tek ve Maktu Vergisi
- Dampinge Karşı Vergi
- Sübvansiyona Karşı Vergi
- Katma Değer Vergisi
- Özel Tüketim Vergisi
- Ek Mali Yükümlülük
- Toplu Konut Fonu
- Tütün Fonu
- Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu
- Çevre Katkı Payı
- Telafi Edici Vergi
- TRT Bandrol Ücreti
- Ek Fon
Gümrük Vergisi Oranları
Gümrük vergisi oranları, ithalat ve ihracat amacıyla kullanılan ürünlerin türüne göre değişkenlik göstermektedir. Bir ürünün gümrük vergisi hesaplanırken, yapılacak olan işleme göre belirlenen yöntemler kullanılmaktadır. İthal edilecek olan ürünün gümrük vergisi; ürünlerin toplam bedeli, taşımacılık bedeli ve sigorta bedeli göz önünde bulundurarak hesaplanmaktadır.
Eşyanın toplam bedeli, gümrük vergisi oranlarını oluşturan temel kriter olarak tanımlanmaktadır. Toplam ürün bedeli 1,500 TL’yi geçmeyen ürünler, kişisel kullanıma özel olarak alınan ürünler ve basın yayın eşyaları şu kriterlere göre vergilendirilmektedir:
- Kitap, dergi ve benzeri basılı yayın ürünlerinden vergi alınmaz.
- AB üyesi ülkelere gönderilen veya AB üyesi ülkelerden alınan ürünlerin vergi oranı, %18’dir.
- AB üyesi olmayan ülkelere gönderilen veya AB üyesi olmayan ülkelerden alınan ürünlerin vergi oranı %20’dir.
- Özel Tüketim Kanunu’na tâbi tutulan ürünlere, belirtilen vergi oranlarına olarak %20 oranında bir vergi daha uygulanmaktadır.
Yolcuların beraberinde getirdikleri ürünlerin, gümrükten geçerken tâbi tutulduğu vergiler de yukarıdaki kriterler baz alınarak hesaplanmaktadır. Bu prosedürlerin uyanması için sağlanması gereken bazı şartlar bulunmaktadır. Bu şartlar şunlardır:
- Kişisel eşyalar, yolcu ile birlikte veya hızlı kargo ile gelmiş olmalıdır.
- Yolcunun beraberinde getirdiği eşya, ticari mahiyet arz etmemelidir.
- 30kg üzerindeki eşyalar farklı vergilendirme sistemlerine tâbi tutulmaktadır.
Gümrük Vergisi Hesaplama
Uluslararası kulvarda ticaret yapan ve bu bağlamda lojistik süreçleri ile birlikte çalışan firmalar, gümrük vergisi hesaplama sürecine tâbi tutulmaktadır. Gümrük vergisi hesaplanırken, ürünlerin piyasa değeri ve sigorta ücretleri göz önünde bulundurulmaktadır.
AB üyesi ülkeler ile Türkiye arasında yapılan ithalat veya ihracat işlemleri, %18’lik bir vergi oranına sahiptir. AB üyesi olmayan ülkeler ve Türkiye arasında yapılan ithalat veya ihracat işlemleri ise %20’lik bir vergi oranına sahiptir.
Eşya bedelinin 1500 Euro’yu aşması durumunda, yürürlükte bulunan güncel oranlar kullanılarak vergi hesaplaması yapılmaktadır. Eşya bedelinin belirlenmesi için ürün sahiplerinin satış fişi, fatura ve eşya bedelinin gösterildiği herhangi bir belge ile Gümrük idarelerine başvurması gerekmektedir.
Gümrük Vergisi Nasıl Ödenir?
Gümrük vergisi ödemeleri, hâlihazırda yetki verilmiş olan bankalar üzerinden yapılabilmektedir. Gümrük saymanlık veznelerinde bulunan ortak POS uygulaması da gümrük vergisi ödemek için kullanılan yollardan bir tanesidir. Gümrük idaresi tarafından yetki verilen bankalar şunlardır:
- T.C. Ziraat Bankası A.Ş.
- Türkiye Halk Bankası A.Ş.
- Türkiye Vakıfbank T.A.O.
- Ziraat Katılım Bankası A.Ş
- Vakıf Katılım Bankası A.Ş.